چگونه می‌توان از بلاک‌چین در سیستم لجستیک استفاده کرد؟

فناوری بلاک چین اجازه می دهد بخش تجارت جهانی در آینده ای نزدیک سالانه بیش از 50 میلیارد دلار و در اوج توسعۀ خود تا 500 میلیارد دلار در هزینه های لجستیک و تدارکات صرفه جویی کند. آمار و اطلاعات، مثال ها، و نتایج در این مقاله به شما کمک می کند بهتر درک کنید که چگونه می توان از بلاک چین در سیستم لجستیک …

نوشته چگونه می توان از بلاک چین در سیستم لجستیک استفاده کرد؟ اولین بار در کوین ایران. پدیدار شد.

فناوری بلاک چین اجازه می دهد بخش تجارت جهانی در آینده ای نزدیک سالانه بیش از 50 میلیارد دلار و در اوج توسعۀ خود تا 500 میلیارد دلار در هزینه های لجستیک و تدارکات صرفه جویی کند. آمار و اطلاعات، مثال ها، و نتایج در این مقاله به شما کمک می کند بهتر درک کنید که چگونه می توان از بلاک چین در سیستم لجستیک (Logistics) بهره برد.اولین مزیت استفاده از بلاکچین در لجستیک: سادگی پردازش اسنادحمل و نقل بین المللیِ کانتینرها یکی از شاخه های پر از بروکراسی در اقتصاد مدرن است. در مدیریت حمل و نقل، بسیاری از کشورها، سازمان های دولتی و شرکت ها، هر یک با قوانین خاص خود برای کار با اسناد و سیستم های حسابداری، دخالت دارند.برای مثال، تحویل محموله های منجمد از شرق آفریقا به اروپا نیاز به تأیید و مجوز از حدود 30 واسطه دارد و برای آن، سازمان ها باید بیش از 200 مرتبه با یکدیگر ارتباط داخلی برقرار کنند. هزینه های ترکیبی پردازش اسناد با چنین سیستم لجستیکی بین 15 تا 50 درصد از هزینه حمل و نقل برآورد می شود.این تدارکات با بلاک چین چگونه خواهد بود؟ براساس تخمین مجمع اقتصادی جهان (WEF) کاهش موانع بروکراتیک در تجارت به لحاظ لجستیک (تدارکات) می تواند تولید ناخالص داخلی جهانی را تا 5 درصد و تجارت جهانی را تا 15 درصد افزایش دهد. در همین حال، بنا به نظر متخصصان، بلاک چین تنها فناوری موجود برای حذف این موانع است. پروژه هایی که از بلاکچین در سیستم لجستیکی برای پردازش اسناد استفاده می کنندشرکت های Maersk و IBM به هم پیوستند تا یک سیستم جهانی برای دیجیتال کردن عملیات تجارت و کنترل حمل و نقل محموله را توسعه دهند. این سیستم به تمام طرف های ذینفع اجازه می دهد کالاها را در طول زنجیرۀ تأمین ردیابی کنند و به صورت لحظه ای مطلع شوند وضعیت محموله چگونه است و در کجا قرار دارد.ذینفعان همچنین می توانند وضعیت اسناد گمرکی، سند ارسال محموله و سایر اطلاعات مرتبط را مشاهده کنند. فناوری بلاک چین امکان تبادل امن اطلاعات و ذخیره سازی اسناد را به نحوی ممکن می کند که از دستکاری غیرمجاز مصون خواهند بود.شرکت ZIM یکی از بزرگ ترین شرکت های حمل و نقل کالاست که آزمایش هایی را برای دیجیتال کردن سند ارسال محموله (بارنامه) انجام داده است. این یک سند کلیدی و مهم در سیستم لجستیک است زیرا به عنوان یک قرارداد و اعلامیۀ تحویل برای حمل محموله عمل می کند که تمام داده های لازم مثل شرح محموله، تعداد (مقدار)، محل بارنامه و اطلاعاتی در مورد شرایط حمل کالا، پردازش و پرداخت در آن نوشته شده اند.در طول آزمایش این شرکت، کانتینرها، بدون مشکل، از چین به کانادا منتقل شدند. شرکت ZIM و مشارکت کنندگان در طرح آزمایشی با موفقیت اسناد الکترونیکی اصلی را از طریق شبکه غیرمتمرکز، صادر، منتقل و دریافت کردند.شرکت Accenture نیز درحال توسعۀ یک سیستم مبتنی بر بلاک چین است تا جایگزین بارنامه های سنتی شود و یک منبع حقیقت یکپارچه و متحد برای تمام ذینفعان در زنجیرۀ تأمین و فروش باشد.شناسایی جعل و تقلب و محصولات معیوبزنجیره های تأمین آن قدر پیچیده شده اند که مصرف کنندۀ عادی قادر به ردیابی منشأ کالا و تأیید اصالت آن نیست. برای همین صنعت داروسازی و مواد غذایی به دلیل محصولات تقلبی یا آسیب دیده با رسوایی ها و دعوی های دادگاهی، مدام با چالش هایی روبه رو هستند.بر اساس داده های رسمی پلیس بین الملل و سازمان بهداشت جهانی، سالانه بیش از یک میلیون نفر بر اثر داروهای تقلبی جان خود را از دست می دهند. بیش از یک درصد داروها در کشورهای توسعه یافته و ده درصد آن ها در کل دنیا تقلبی هستند. در همین حال، حدود 8.5 درصد از تمام محصولات دارویی به علت شرایط نامساعد حمل و نقل در سیستم لجستیک خراب می شوند.با وجود بلاک چین اوضاع چگونه خواهد شد؟ هرگاه یک محصول از دستی به دست دیگر منتقل شود، این تراکنش در بلاک چین ثبت می شود. بلاک چین یک پیشینۀ پیوسته از جابه جایی محصول در زنجیرۀ تأمین، از تولیدکننده تا قفسه های فروشنده و سپس مصرف کنندۀ نهایی، ارائه می کند. بلاک چین امکانات زیر را تسهیل می کند:ثبت لحظه ای انتقال محصولات و مقدار (مثل کانتینر، پالت، تریلر) در حین جابه جایی کالا در طول زنجیرۀ تأمین و فروشردیابی سفارش فروش یا خرید، ارسال و تغییر در اعلام تحویل، دریافت ها، قراردادها و اسناد دیگر که مربوط به حمل و نقل کالاها هستند.تخصیص ویژگی های مشخص به محصولات و تأیید گواهی نامه ها؛ برای مثال، تأیید اصالت منشأ محصول یا ارگانیک بودنِ آن هاصحافی کالاهای فیزیکی، کانتینرها، حامل و تجهیزات با شماره سریال، ارقام شناسه و بارکدها با استفاده از برچسب های RFIDتبادل اطلاعات در مورد جمع آوری محصولات، تولید، تحویل، برآوردهای مالی و رسیدگی به محصولاتپروژه هایی که از بلاکچین برای شناسایی تقلب و محصولات معیوب استفاده می کنندشرکت های DHL و Accenture یک پروژۀ مبتنی بر بلاک چین را راه اندازی کرده اند که برای تمام ذینفعان امکان ردیابی و تصدیق اصالت محصولات دارویی را فراهم می کند.این فرآیند شامل تخصیص یک شناسۀ منحصربه فرد به هر کانتینرِ مهر و موم شده است که سپس با اطلاعات مهمی در مورد منشأ محصول، سازنده، شماره قطعه، تاریخ انقضا و داده های حمل و نقل ربط داده می شود. با این کار، امکان ردیابی موقعیت مکانی کالاها در هر مرحله از چرخۀ عمر و تأیید اصالت آن ها فراهم می شود.شرکت بریتانیایی Co-op Food از فناوری استارت آپ Provenance استفاده می کند تا مسیر غذاهای دریایی، مرغ، میوه و سبزیجات را از تولیدکننده تا قفسه های سوپرمارکت ردیابی کند. این سیستم از برچسب های RFID و حسگرهای مخصوص برای ردیابی محصولات و شرایط تحویل آن ها استفاده می کند.همچنین شرکت والمارت (Walmart) برای دیجیتال کردن مدیریت حمل و نقل غذا، درحال توسعه یک بلاک چین است. زنجیرۀ خرده فروشی از فناوری IBM استفاده می کند که به عنوان یک راه حل تجاری برای امور زیر توسعه یافته است:تصدیق اصالت منشأ و اصالت محصولاتتأیید تازگی و عدم آلودگی محصولاتکاهش مقدار پسماند غذاییکنترل خودکار فرآیندهای فروش در لجستیک به کمک بلاکچینیک ارزیابی از این صنعت نشان می دهد که ده درصد از تمام فاکتورهای حمل بار شامل داده های نادرست است که به تعارض منجر شده و کارایی فرآیندهای فروش در شاخه های لجستیک را کاهش می دهند. این مشکل تا حدی جدی است که شرکت Accenture برآورد کرده که تنها در صنعت نفت و گاز می توان تا 5 درصد از هزینه های حمل را با افزایش دقت در اسناد کاهش داد. این دستاورد با کاهش پرداخت های اضافی و حذف خدمات غیرضروری حاصل می شود.ارائه دهندگان خدمات غیرضروری، همان شرکت ها و واسطه هایی هستند که برای ارائه ضمانت نامه ، کارمزد می گیرند. کار آن ها تصدیق صحت فاکتورها، بارنامه ها، مجوزها و انتقال اسناد و اطلاعات است. به عبارت دیگر، این ها شرکت های بانکی، درگاه های پرداخت، دفاتر اسناد رسمی، پیک ها، موسسات حساب رسی و صدور گواهینامه ها هستند. همۀ آن ها سهم دلچسبی از سود سازندگان، تأمین کنندگان و فروشندگان کسب می کنند. همچنین قیمت کالا را برای مصرف کنندۀ نهایی افزایش می دهند.قرارداد هوشمند کاری می کند که فرآیند انتقال اسناد، اطلاعات، کالاها، پول و هرگونه انتقالِ ارزش دیگری به صورت خودکار انجام شود. قرارداد هوشمند یک الگوریتم کامپیوتری غیرمتمرکز است که برای انتقال داده های دارای مجوز دیجیتال استفاده می شود.مزایای قراردادهای هوشمند در فرآیندهای تأمین و فروشحذف واسطه ها: وجود واسطه های مورداعتماد که اسناد را تأیید می کنند، اعضا و مشروعیت قانونی را تصدیق می کنند و انتقال ارزش را تضمین می کنند، غیرضروری خواهد شد.تسریع فرآیند: با استفاده از الگوریتم های کامپیوتری و مجوزهای دیجیتال به جای جابه جایی دستی اسناد، می توان سرعت کل فرآیند انتقال ارزش را ده ها یا صدها برابر افزایش داد.کاهش هزینه ها: کمتر شدن واسطه در تراکنش به معنای کاهش کارمزد و هزینه هاست. برای مثال، تراکنش های تجاری می توانند بدون تضمین کنندگان، بانک ها و درگاه های پرداخت، با موفقیت انجام شوند.کاهش فساد و کلاه برداری: اگر یک واسطۀ متقلب در بستن یک قرارداد یا صدور یک سند دخالت نداشته باشد، نخواهد توانست از یک سند چشم پوشی کند یا رشوه بگیرد تا آن را دستکاری کند.پروژه هایی که از قرارداد هوشمند در سیستم لجستیک بهره می برندیکی از اولین نمونه های استارت آپ که از قراردادهای هوشمند در سیستم لجستیک استفاده کرد ShipChain نام دارد. تیم این پروژه، یک سیستم جامع برای ردیابی محصولات در حین حمل و نقل و سوابق آن ها توسعه داده است. این سیستم به طور کلی برای پوشش تمام روش های حمل و نقل در نظر گرفته شده است. در عین حال عنصر کلیدی خودکارسازی در این پروژه، یک ارز دیجیتال داخلی به نام SHIP tokens است. اعضای پلتفرم از آن برای تراکنش های مالی درون پلتفرم، به عنوان مثال، برای پرداخت هزینه حمل و نقل استفاده می کنند.پروژۀ NYSHEX نیز مسیر مشابهی دارد؛ تنها با این تفاوت اصلی که در قراردادهای هوشمندِ آن، یک سیستم مجازات تنبیهی برای عدم تحقق شرایط قرارداد وجود دارد. همچنین در شرق اروپا (اوکراین و بلاروس) استارت آپ A2B نیز بر پیاده سازی بلاک چین در این زمینه تمرکز دارد.استفاده از اینترنت اشیا (IoT)اینترنت اشیا (IoT) شامل هر دستگاهی است که به تبادل داده در اینترنت می پردازد. شرکت پژوهشی گارتنر (Gartner) تخمین زده که تا سال 2020 بیش از 20 میلیون دستگاه اینترنت اشیا در سراسر دنیا وجود خواهد داشت.سیستم لجستیک (تدارکات) یکی از بهترین زمینه ها برای پیاده سازی اینترنت اشیا است. برای مثال، در تحویل یک کانتینر، اینترنت اشیا می تواند به طور مستقل، رسیدن محموله را تأیید کند و زمان و شرایط بار را نشان دهد. سیستم به صورت خودکار بررسی می کند که آیا کالا مطابق با شرایط توافقی تحویل شده و سپس پرداخت ها را به طرفین قرارداد انجام می دهد؛ اما در آینده فقط این نیست که اهمیت خواهد داشت.پیشرفت هوش مصنوعی در زمینۀ حمل و نقل خودکار به چنین سیستم هایی برای کنترل و مدیریت لحظه ای هزاران وسیله نقلیه نیاز دارد تا به طور کامل از خطا و دخالت های بدون مجوز در امان باشد. این امکان تنها با بلاک چین و قرارداد هوشمند میسر است.پروژه هاشرکت اسکای سل (SkyCell)، مستقر در سوئیس، با استفاده از حسگرهای اینترنت اشیا توانست یک کانتینر برای انتقال محتویات زیست دارویی بسازد که به انطباق دقیق سطح رطوبت و دما نیاز دارد. این شرکت موفق شد در سال 2017 سطح آسیب به داروها در حین انتقال را از 8.5 درصد به سطحی کمتر از 0.1 درصد کاهش دهد.پلتفرم Sawtooth از بلاک چین خصوصی هایپرلجر (Hyperledger) در کنار اینترنت اشیا استفاده می کند تا زنجیرۀ تأمین غذای دریایی را بهبود دهد. حسگرهای اینترنت اشیا که به ماهی ها الصاق شده اند، محل ارسال، دمای انتقال، جابه جایی و رطوبت را نشان می دهند. این اطلاعات به صورت لحظه ای ردیابی شده و به مراکز توزیع داده می شوند. در نهایت، مصرف کنندۀ نهایی می تواند به تمام اطلاعات دست یابد و مطمئن شود که محصول تازه و اصل است.پروژۀ اینترنت اشیای واتسون از شرکت IBM تاکنون به صورت سریالی بلاک چین و اینترنت اشیا را در کنار هم پیاده سازی کرده است. فناوری آن ها توسط شرکت غول متالوژی سوئدی، ساندویک (Sandvik)، شرکت راه آهن دولتی فرانسه (SNCF) و شرکت بیمه Groupama و بسیاری کسب وکارهای دیگر استفاده شده است.تحویل کالا در روز سفارشمطالعاتی توسط شرکت خرده فروشی بوستون نشان می دهد که 50 درصد خرده فروشان در سال 2017 به مشتریان خود پیشنهاد تحویل در روز سفارش را دادند. این در حالی است که این عدد برای سال 2016 تنها 16 درصد بوده است. حالا این دو سناریوی ساده را در نظر بگیرید:یک لپتاپ از سایت آمازون خریده اید که دارای شرایط تحویل درب منزل و تحویل در روز سفارش است. آمازون از یک پهپاد خودکار برای تحویل کالا استفاده می کند. یک روز، دو روز و یک هفته می گذرد و شما هنوز لپتاپ خود را تحویل نگرفته اید. شما با فروشگاه تماس می گیرید و متوجه می شوید که پهپاد هک شده و لپتاپ به سرقت رفته است.یک لپتاپ از آمازون خریده اید اما شما یک فرد معمولی نیستید بلکه یک فرد سیاسی مهم هستید. به جای لپتاپ، پهپاد حامل مواد منفجره یا سلاح شیمیایی است و به عبارت دیگر برای یک اقدام تروریستی استفاده شده است.با این حال، اگر از یک سیستم کنترل غیرمتمرکزِ مبتنی بر بلاک چین استفاده کنید، این سناریوها تبدیل به قصۀ علمی- تخیلی می شوند زیرا رمزنگاری در بلاک چین یک لایۀ سخت برای نفوذ هکرها است.پروژه هادر سال 2015 شرکت آمازون یک مجوز برای آزمایش تحویل یک بسته با پهپادهای PrimeAir در ایالات متحده انجام داد. در ماه دسامبر سال بعد، پهپادها کالا را به یک خریدار واقعی در شهر بریتیش کمبریج تحویل دادند. آن ها در سال 2018 برای یک حق انحصاری (Patent) دربارۀ استفاده از یک سیستم مبتنی بر فناوری بلاک چین برای ارسال و تحویل به مشتریان خرد درخواست دادند.شرکت والمارت (Walmart)، بزرگترین خرده فروشی آمریکا، تحویل کالا با پهپاد را، نه برای بسته پستی، بلکه برای ارسال کالاها به انبارها و فروشگاه ها آزمایش کرده است. در همین حال، نمایندگان والمارت درخواست حق انحصاری یک فناوری مبتنی بر بلاک چین را داشتند که پهپادها افراد را شناسایی کنند و کالا را با صحت کامل به آن ها تحویل دهند.محاسبات مالی در لجستیک به کمک بلاکچینبه طور متوسط، ارسال کنندگان محموله ها 42 روز صبر می کنند تا مبلغ فاکتورشان را دریافت کنند. در همین حال، حدود 10 درصد اسناد مالی دارای خطا هستند. برای همین است که هر سال دادگاه ها حدود 140 میلیارد دلار را در انتظار تحقیق و بررسی توقیف می کنند که می تواند چندسال هم به طول انجامد.چگونه می توان از بلاک چین استفاده کرد؟ یکی از مشکلات عمده در تأخیر پرداخت های صورت حساب در لجستیک و زنجیره تأمین مربوط به اعتبار داده ها است. بسیاری اوقات، داده های موجود در تابلوهای بار، اشتباه دارند یا منسوخ و غیرقابل استفاده شده اند.مشکل داده ها به این خاطر است که شرکت های باربری معمولا با چندین کارگزار کار می کنند که هر یک از آن ها اطلاعات را در چندین تابلو می آورند. این باعث می شود سفارش ها تکرار شوند و عدم دقت در تخمین ظرفیت استفاده شده از کشتی ها، کامیون ها، کانتینرها و واگن ها رخ دهد.اطلاعات در بلاک چین، مهر زمانی (Time-stamp) دارند و در شبکه های غیرمتمرکز ذخیره می شوند که تابلوهای بار به آسانی به آن ها وصل می شوند تا از خطا و تکرار جلوگیری شود.پروژه هاپروژۀ مشترک Maersk و IBM در این راستا نیز درحال توسعه است. در کنار آن، شرکت های اوبر (Uber) ، آمازون و چند استارت آپ بلاک چین دیگر نیز همین کار را کرده اند. پروژه های Cargo Deals، Quasa، SwanLeap و Freightos همگی از این دسته هستند اما هنوز برای قضاوت کردن دربارۀ آن ها زود است. پروژۀ آخر، نام General Electrics را با خود یدک می کشد. صندوق سرمایه گذاری خطرپذیر این شرکت حدود 50 میلیون دلار در پروژۀ فرایتوس (Freightos) سرمایه گذاری کرد.جمع بندی با یک نظرسنجیدر پایان سال 2017 دو محقق از شهر هامبورگ یک نظرسنجی از مدیران شرکت های لجستیک انجام دادند تا بفهمند آن ها چگونه دربارۀ امکان استفاده از بلاک چین در سیستم لجستیک می اندیشند. نتایج پژوهش آن ها گویا بود:از شرکت کنندگان همچنین در این مورد پرسیده شد که به نظر آن ها چه کسی از پیاده سازی بلاک چین در صنعت لجستیک بیشترین نفع را می برد. جواب ها این گونه بود:و آخرین پرسش مهم این بود که به نظر آن ها چه مواردی، بزرگترین موانع در مسیر استفاده از بلاک چین در سیستم لجستیک و زنجیره های فروش بوده اند:از نتایج این نظرسنجی می توان انتظار داشت که بلاک چین چشم انداز مناسبی در صنعت لجستیک دارد اما شاید هنوز در مراحل ابتدایی رشد و توسعۀ خود به سر می برد. از این رو، نباید منتظر اتفاق عجیبی در سال های نزدیک باشیم. شاید 10 تا 15 سال آینده بتوان شاهد استفاده از بلاک چین در پروژه های «واقعی» بود به طوری که مزایا و محدودیت های آن در عمل درک شوند.این مقاله صرفا برای اهداف آموزشی ارائه شده است و نباید به عنوان مشاوره ی تجاری و سرمایه گذاری از طرف کوین ایران و نویسندگانش قلمداد شود. منبع 1