معرفی پروتکل دیفای فرکس فایننس (frax finance) و استیبل کوین frax

فرکس فایننس (FRAX Finance) یک پروتکل غیرمتمرکز است که مانند یک بانک مرکزیِ سراسر مستقل و آنچین عمل می کند و سیاست پولی استیبل کوین FRAX را در کنترل دارد. توکن FRAX در جایی بین یک استیبل کوین بدون وثیقه و بیش از اندازه وثیقه دار (Overcollaterized) قرار گرفته و اولین استیبل کوین غیرمتمرکز است که نسبت …

نوشته معرفی پروتکل دیفای فرکس فایننس (Frax Finance) و استیبل کوین FRAX اولین بار در کوین ایران. پدیدار شد.

فرکس فایننس (FRAX Finance) یک پروتکل غیرمتمرکز است که مانند یک بانک مرکزیِ سراسر مستقل و آنچین عمل می کند و سیاست پولی استیبل کوین FRAX را در کنترل دارد. توکن FRAX در جایی بین یک استیبل کوین بدون وثیقه و بیش از اندازه وثیقه دار (Overcollaterized) قرار گرفته و اولین استیبل کوین غیرمتمرکز است که نسبت وثیقه در آن به صورت دینامیک تنظیم می شود.کسری – الگوریتمی به این معناست که پشتوانۀ بخشی (کسری) از استیبل کوین با وثیقۀ خارجی و بخش دیگر آن با توکن بومی پروتکل – توکن Frax Shares (FXS) – تأمین می شود. نسبت دقیق وثیقه در پروتکل براساس تقاضای استیبل کوین و نیروهای بازار تنظیم می شود. شاید پیچیده به نظر برسد، اما منطق این سازوکار بسیار ساده است.یک کنترل گر به نام PID پروتکل، به صورت خودکار و براساس اطلاعات مستقیم از بازار، نسبت وثیقه ای که برای مینت کردن یا بازخرید توکن های FRAX لازم است، تنظیم می کند.در طول دوره های انبساطی، بازار به شکل موثری سیگنال اعتماد را به استیبل کوین با پشتوانۀ وثیقۀ داخلی می دهد و پالس کاهش نسبت وثیقه به پروتکل داده می شود. هربار که قیمت استیبل کوین FRAX از اتصال یک دلار فراتر رود، پروتکل نسبت وثیقه را کاهش می دهد تا تعداد کمتری USDC و تعداد بیشتری FXS پشتوانۀ آن باشد.از طرفی نسبت وثیقه را افزایش می دهد تا اعتماد بازار به استیبل کوین را از طریق افزایش پشتوانۀ آن با یک منبع خارجیِ مورد اعتماد، افزایش دهد. برای شفافیت، نسبت وثیقه همواره به صورت مستقیم در صفحۀ اصلی پلتفرم فرکس فایننس نمایش داده می شود.روشن است که نسبت وثیقۀ صفر درصدی یعنی بازار به طور کامل به پشتوانۀ داخلی یعنی توکن های FXS اطمینان دارد و میلی به بازگرداندن استیبل کوین در ازای چیز دیگری ندارد. یک نسبت 100درصدی نیز نشان می دهد که بازار اطمینانی به وثیقۀ داخلی نداشته و ترجیح می دهد که پشتوانۀ استیبل کوین FRAX به طورکامل وثیقۀ مطمئن تری مانند USDC باشد.بولران چیست و حرکت صعودی بعدی بازار چه زمانی آغاز خواهد شد؟این پروتکل یک سیستم دو توکنی شامل استیبل کوین FRAX و توکن بومی FXS است. ساختار به گونه ای بهینه شده تا ثبات اتصال استیبل کوین به فیات حفظ شود. بخشی از ثبات اتصال، با وثیقۀ USDC و تا حدی با خرید و توکن سوزی الگوریتمی توکن های FXS برقرار می شود. با این سازوکار، مقیاس پذیری و کارایی سرمایه در مقایسه با سایر استیبل کوین های وثیقه دار ارتقا یافته است.استیبل کوین FRAXFRAX یک استیبل کوین غیرمتمرکزِ متصل به دلار است. می توان آن را یک استیبل کوین الگوریتمی دانست که با یک سیستم وثیقۀ دوگانه، اتصال یک دلار خود را حفظ می کند. FRAX یک توکن در استاندارد ERC-20 و با شبکۀ اتریوم سازگار است. عرضۀ آن دینامیک است و همواره تغییر می کند تا قیمت خود را در سطح یک دلار نگه دارد. برای همین سیاست پولی پروتکل فرکس فایننس را الگوریتمی- کسری نامیده اند.هر کسی می تواند با توکن های USDC و FXS به مینت استیبل کوین FRAX اقدام کند. فرآیند مینت کردن، نسبت وثیقۀ مشخصی دارد که در طول زمان تغییر می کند. برای مثال اگر نسبت وثیقه 0.75 باشد، به این معنی است که برای مینت یک فرکس باید 0.75 USDC و معادل 0.25 دلار توکن FXS داشت.در هنگام نگارش این مقاله (فوریه 2023)، فرکس با ارزش بازاری یک میلیارد دلار ($1B) ششمین استیبل کوین بزرگ به لحاظ مارکت کپ است. همچنین حجم معاملات 24ساعتۀ آن حدود 30 میلیون دلار است.مارکت کپ چیست؟ (Market Capitalization) ارزش بازار ارزهای دیجیتالمعرفی توکن FXSنام کامل آن Frax Shares است. این توکن ابزاری که توکن حکم رانی پروتکل فرکس فایننس نیز هست، به صورت داخلی به عنوان وثیقۀ استیبل کوین FRAX استفاده می شود. درآمد کارمزدها، درآمد حق ضرب و سود حاصل از عملیات بازاری پروتکل، با توکن FXS جمع می شود.عرضۀ کل توکن FXS برابر با 100 میلیون تعیین شده که 60درصد به مشارکت کنندگان، 20درصد به تیم، 12درصد به سرمایه گذاران خصوصی و 5درصد نیز به صندوق ذخیرۀ پروتکل می رسد. 3درصد باقیمانده نیز به مشاوران پروژه تخصیص یافته است.سرمایه گذاران FXS در این توکن سرمایه گذاری می کنند چون فرآیند مینت FRAX برای آن تقاضا می سازد. همچنین هرچه بیشتر استیبل کوین مینت شود، توکن های FXS بیشتری سوزانده می شود که این اثری ضدتورمی (deflationary) ایجاد می کند. در کل، قیمت این دارایی دیجیتال با پذیرش و توسعۀ بیشتر استیبل کوین فرکس رشد خواهد کرد.به هرحال، برای فهم ارزش واقعی پروتکل فرکس فایننس، نگاهی دقیق به چشم انداز فعلی استیبل کوین لازم است.استیبل کوین را شاید بتوان ملال آورترین نوع دارایی دیجیتال دانست. چرا باید وقت خود را صرف مطالعۀ یک دارایی کنیم که هدف نهایی آن این است که قیمت خود را در سطح ثابتی حفظ کند؟منظور از استیبل کوین (Stablecoin) یک دارایی دیجیتال است که به یک ارز فیات خاص، به طور معمول دلار آمریکا، متصل شده است. وضعیت موجود استیبل کوین پیچیده تر از این تعریف ساده است. تتر (USDT) تاکنون به وضوح نشان داده چرا استیبل کوین نقشی حیاتی در بازار کریپتو دارد. در واقع بدون آن ها، رمز ارزهایی مثل بیت کوین یا اتر، حداقل در دنیای معامله، دوام نخواهند داشت.استیبل کوین چیست؟ (Stablecoin) معرفی انواع استیبل کویناستیبل کوین متمرکزبه طور کلی می توان استیبل کوین را در دو دستۀ متمرکز و غیرمتمرکز جای داد. دستۀ اول یک دارایی دیجیتال با پشتوانۀ کامل (وثیقه دار) است که توسط شرکت های متمرکز صادر و کنترل می شود. تتر (USDT)، استیبل کوین بایننس (BUSD) و رمز ارز USDC همگی از این دسته اند. این مدل، با اختلاف زیادی، سهم بزرگی از بازار را به خود اختصاص داده است.استیبل کوین متمرکز ساده ترین نوع است. صادرکنندگان به صورت متمرکز آن ها را در ازای دلار ضرب و یا بازخرید می کنند تا کاربران بتوانند دلار را به نسبت یک به یک پس بگیرند. این یعنی، ترازنامۀ آن ها باید همواره از منظر وجود عرضۀ کافیِ دلار یا سایر دارایی های نقدشونده مثل اوراق خزانه، قابل اعتماد باشد. درحالی که شاید بازار، آن ها را امن تر بداند، اما استیبل کوین متمرکز ریسک بالایی به لحاظ حضانت و سانسور دارد.استیبل کوین غیرمتمرکزاستیبل کوین غیرمتمرکز دو نوع است: کوین های بدون وثیقه (الگوریتمی) و بیش ازحد وثیقه دار (Overcollaterized)، که پروتکل MakerDAO مثال برجسته ای برای نوع دوم است. این پروتکل به کاربران اجازه می دهد با قفل کردن وثیقۀ کریپتویی خود در قرارداد هوشمند، استیبل کوین DAI ضرب کنند.توکن های DAI به عنوان یک موقعیت بدهی وثیقه شده (CDP) باید بیش از حد وثیقه دار باشند. به عبارت ساده، باید کل دارایی های قفل شده در پروتکل از ارزش عرضۀ درگردش استیبل کوین DAI بیشتر باشد. این موضوع در حالی که امنیت و قابلیت اطمینان DAI را به نسبت افزایش می دهد، از کارایی سرمایه و مقیاس پذیری آن می کاهد زیرا تنها می تواند با تقاضای اهرم رشد کند.تاکنون تلاش های زیادی برای ساخت یک استیبل کوین امن با کارایی سرمایۀ بالا انجام شده است. مشهورترین مورد، توکنUST در بلاکچین ترا (Terra) بود که به تازگی سقوط کرد. این دارایی دیجیتال، در اوج خود و پیش از سقوط، با ارزش بازاری (مارکت کپ) 18.6 میلیارد دلاری، سومین استیبل کوین بزرگ در دنیای کریپتو بود.بررسی علت سقوط ارز لونا (LUNA) و اهمیت آن برای صنعت رمز ارزتوکن UST به عنوان یک استیبل کوین الگوریتمی (بدون وثیقه)، ثبات قیمت خود را به طور کامل با اتکا به فرآیند معاملات آربیتراژی با توکن بومی شبکه ترا، رمز ارز لونا (LUNA)، حفظ می کرد. زمانی که UST کمتر از یک دلار معامله می شد، آربیتراژگر آن را با ارزش یک دلار می سوزاند تا از اختلاف قیمت سود کند. به طور مشابه، زمانی که بیشتر از یک دلار معامله می شد، آن را با ارزش یک دلار ضرب می کردند و سپس آن را در بازار آزاد به فروش می رساندند. این گونه بود که عرضه زیاد می شد و قیمت به سطح یک دلار باز می گشت.به هر حال، استیبل کوین UST در نهایت در یک فاجعۀ مارپیچ مرگ (Death Spiral) به عمق 40 میلیارد دلار فرو ریخت و کل اکوسیستم ترا (Terra) با آن سقوط کرد. ثابت شد که این سیستم به خاطر وابستگی به وثیقۀ توکن لونا (LUNA) که به صورت داخلی تولید می شد، به شدت در برابر خطر سقوط بانکی (Bank Run) آسیب پذیر بوده است. در پایان، این توکن نیز به سرنوشت تمام انواع استیبل کوین الگوریتمی که تاکنون شکست خورده اند، دچار شد.اما به نظر می رسد که بین استیبل کوین بیش ازحد وثیقه شده مانند DAI و استیبل کوین بدون وثیقه (الگوریتمی) مثل UST فضایی مساعد وجود دارد که نقاط قوت هر دو سیستم را داشته و نواقص آن ها را کمینه می کند. این همان جایی است که پروتکل فرکس فایننس (Frax Finance) در آن رشد کرده است. بنیان گذار پروتکل باور دارد که استیبل کوین FRAX به اندازۀ DAI امن است در حالی که به لحاظ کارایی سرمایه، بهتر است.مزیت های استیبل کوین FRAXتنظیم نسبت وثیقه به صورت دینامیک و بر اساس شرایط لحظه ای بازار، به پروتکل فرکس (Frax) یک مزیت مهم به لحاظ مقیاس پذیری و کارایی سرمایه داده است. سام کاظمیان (Sam Kazemian)، بنیان گذار فرکس فایننس در رابطه با این ویژگی منحصربه فرد و در توضیح کارایی سرمایه، این گونه گفت: «منظور از کارایی سرمایه در اینجا، یعنی مینت کردن یا گرفتن استیبل کوین آسان تر است و راه های بیشتری برای صدور آن به غیر از وام های بیش ازحد وثیقه شده، وجود دارد. یکی از راه های معدود مینت کردنِ استیبل کوین DAI علاوه بر قفل کردن توکن USDC این است که مقدار بسیار بیشتری اتریوم بگذارید تا DAI ضرب کنید. پروتکل Maker نسبت وثیقۀ 150درصدی برای دارایی های پرنوسان مثل اتر (ETH) دارد. با استفاده از پروتکل فرکس می توانید به آسانی ارزش یک دلار اتر را به استخر نقدینگی تحت کنترل پروتکل ارسال کنید و یک استیبل کوین FRAX بگیرید.»وی افزود: «در پروتکل Maker توکن های DAI بدهی کاربران هستند نه بدهی پروتکل و برعکس، در یک سیستم کسری- الگوریتمی مثل پروتکل فرکس، استیبل کوین، بدهی پروتکل است. این پروتکل است که باید با اطمینان از این که همواره وثیقۀ کافی وجود دارد، به بازخرید ها (Redeems) احترام بگذارد. در یک مدل بیش ازحد وثیقه شده، تنها راه برای ساختن استیبل کوین، وام گرفتن کاربران یا رفتن زیر بار بدهی است؛ درحالی که در مدل کسری، پروتکل می تواند مثل یک بانک مرکزی پول چاپ کند.»همین قابلیت چاپ پول و سیاست پولی، یک عنصر اساسی دیگر در مزیت کارایی سرمایۀ پروتکل فرکس است. سام کاظمیان در این باره می گوید: «پروتکل فرکس فایننس سالانه حدود 150 میلیون دلار درآمد دارد درحالی که عرضۀ کل آن معادل 2.6 میلیارد دلار است. پروتکل Maker گرچه دارای عرضۀ کل بسیار بیشتری است، تنها 80 میلیون دلار درآمد دارد. روشن است که استیبل کوین FRAX از DAI ریسک بیشتری دارد و این یکی از نواقص اصلی در چاپ پول است. در چاپ پول فدرال رزرو، ریسک تورم وجود دارد و در این مورد، ریسک شکست اتصال (peg) وجود دارد، اما به هر حال سودآورتر است.»در مورد ریسک ثبات اتصال، راه هایی برای اطمینان پروتکل از استحکام اتصال به فیات وجود دارد. تضمین نقدینگی عمیق استیبل کوین در سطح صرافی های غیرمتمرکز و بازارهای دیفای (DeFi) یکی از بهترین راه هاست. پروتکل Frax چندین مکانیزم مختلف برای کمک به تأمین و حفظ نقدینگی در سطح چندین صرافی غیرمتمرکز با حداکثر کارایی، پیاده سازی کرده است.برای مثال، فرکس فایننس بزرگترین هولدر توکن حکم رانی پروژۀ کانوکس (Convex) است. فرکس بیش از 16درصد از عرضۀ این توکن را در اختیار دارد. پروتکل کانوکس فایننس در ابتدا با هدف بهینه سازی و توسعۀ فرصت ها برای کاربران صرافی غیرمتمرکز Curve ساخته شد. به همین طریق، عملیات را برای تأمین کنندگان نقدینگی در پروتکل فرکس بهینه می کند.با این وجود، پروتکل فرکس قدرت قابل توجهی در حکم رانی کانوکس دارد که به نوبۀ خود نماینده ای برای کنترل پاداش توکن CRV در بزرگترین صرافی غیرمتمرکز برای استیبل کوین یعنی پروتکل Curve است. این به پروتکل Frax اجازه می دهد تا بدون هزینه های گزاف، انگیزۀ اقتصادی برای تأمین نقدینگی در استخر نقدینگی FRAX3CRV ایجاد کند. این استخر بیش از یک میلیارد دلار نقدینگی دارد که با کارایی بالا از مبادلۀ انواع استیبل کوین، پشتیبانی می کند.پروتکل Frax همچنین از طریق همکاری با پروتکل OlympusDAO قسمتی از نقدینگی خود را کنترل می کند. دیگر نیازی نیست با رقیق کردن توکن حکم رانی خود، از تأمین کنندگان نقدینگی واسطه قرض بگیرد.همچنین، پروتکل Frax می تواند با تأمین نقدینگی در استخرهای یونی سواپ از وثیقه های بیکار استفاده کند. همچنین به صورت خودکار به موقعیت های یونی سواپ وارد می شود و آنجا، توکن FRAX مینت می کند. با این کار، همزمان که نقدینگی عمیق خود را حفظ می کند، از کارمزد معاملات هم سودآوری می کند. در ادامه در این باره توضیح می دهیم.امنیت پروتکل فرکس فایننسدر سال 2021 پروتکل فرکس فایننس با ایدۀ تبدیل شدن به یک بانک مرکزی غیرمتمرکز از طریق راه اندازی کنترل گرهای عملیات بازاری الگوریتمی (AMO) توسعه یافت. این کنترل گرها قراردادهای هوشمندی هستند که به صورت الگوریتمی عملیات بازارهای مختلف را اجرا می کنند تا با به کار گرفتن وثیقه، درآمد تولید کنند و امنیت بیشتر پروتکل را هم تضمین کنند.تاکنون، پروتکل فرکس چهار کنترل گر (Investor, Curve, Lending and Liquidity) را به کار گرفته است:برای تولید بازده، کنترل گر Investor از وثیقۀ پروتکل در برنامه های ترکیب بازده مانند پروتکل Yearn، پروتکل آوه (Aave)، پروتکل کامپاند (Compound) و OlympusDAO استفاده می کند. این کنترل گر هیچ گاه وجوه را در استراتژی هایی که برای برداشت زمان انتظار دارند، قفل نمی کند تا به بازخرید وثیقه توسط کاربران FRAX احترام گذاشته شود.کنترل گر Curve از توکن های USDC و FRAX بیکار، در صرافی غیرمتمرکز Curve استفاده می کند. در کنار کسب درآمد از معامله ها، کارمزد ادمین و پاداش های CRV، این کنترل گر به عمیق کردن نقدینگی استیبل کوین FRAX برای قوی تر کردن ثبات قیمت کمک می کند.کنترل گر Lending اجازه می دهد استیبل کوین به صورت مستقیم در بازارهای پول Compound و CREAM مینت (صادر) شود. این به کاربران اجازه می دهد که به جای روش استاندارد، با استفاده از وام های وثیقه دار، استیبل کوین مینت کنند. این راه حل، FRAX را برای کاربران دسترس پذیرتر می کند.در آخر، کنترل گر Liquidity از وثیقۀ بیکار خود در تأمین نقدینگی در برابر انواع استیبل کوین ها در استخرهای نقدینگی یونی سواپ (Uniswap V3) استفاده می کند تا از کارمزد معاملات و عمیق تر شدن نقدینگی بهره مند شود. این عمل گر می تواند به هر موقعیتی وارد شده و FRAX مینت کند. این یعنی، پروتکل می تواند با کارایی سرمایۀ بالا، عرضۀ خود را گسترش دهد. همچنین کاربر می تواند در یونی سواپ، در ازای اتر، WBTC و چند استیبل کوین دیگر، استیبل کوین FRAX بگیرد.چالش ها و چشم انداز آیندۀ پروتکل فرکس فایننس در ماه های اخیر تیم مرکزی این پروتکل ویژگی های کاربرپسند جدیدی راه اندازی کرده که در راستای بهبود کاربرد استیبل کوین FRAX و اضافه کردن نوآوری های مربوط به دنیای دیفای بوده اند. با ظهور نسخۀ جدید Frax V2 راه حل استیبل کوین الگوریتمی به مرزهای تازه ای قدم گذاشت. با توسعۀ ویژگی های مرتبط با حوزۀ دیفای مانند استیک کردن، استخرهای نقدینگی و زراعت بازده، این پروژه جایگاه ویزه ای در بازارهای کریپتو کسب می کند.فرکس فایننس تنها یکی از چندین پروتکل استیبل کوین الگوریتمی است که سعی کرده با رویکردی متفاوت به مشکل حفظ ثبات قیمت رسیدگی کند. مشخص است که پروتکل Frax بدون نقص نیست. وابستگی بیش از حد به توکن USDC یکی از این مشکلات است. اتکای بیش از اندازه به یک استیبل کوین متمرکز برای مینت کردن یا بازگرداندن یک ارز غیرمتمرکز، مدلی ایده آل برای هیچ پروتکلی که تلاش می کند واقعا غیرمتمرکز و مقاوم به سانسور باشد، نیست.همچنین، نوسان قیمت توکن حکم رانی FXS می تواند خطرساز باشد. آربیتراژگران با هدف کسب سود، با خرید و فروش FRAX قیمت را پایدار نگه می دارند، و در هر دو طرف، توکن FXS خرید و فروش می شود. نوسانات بالقوه، به ویژه در مواقعی که استیبل کوین FRAX از قیمت اتصال دور می شود، مشکل ساز می شوند.چگونه از آربیتراژ ارز پول درآوریم؟ آربیتراژ به زبان سادهبنیان گذار پروتکل فرکس فایننس تأیید می کند که این پروتکل از اتکای زیاد به USDC رنج می برد. البته ذکر می کند که هنوز هیچ فردی در دنیای کریپتو یک راه حل واقعا غیرمتمرکز و بدون اتصال به کوین های متمرکز و ارزهای فیات پیدا نکرده است. در حال حاضر، پروتکل Frax در حدود 40درصد و پروتکل Maker در حدود 60درصد در معرض استیبل کوین USDC هستند. به هر حال، این موضوع برای ثبات هر دو استیبل کوین ضروری است.جمع بندیدر حالی که شکست پروژۀ ترا (Terra) ممکن است موجب بدنامی تمام استیبل کوین های الگوریتمی شده باشد، باید توجه کنیم با وجود برخی شباهت ها، همۀ آن ها یکسان نیستند. از زمان راه اندازی، یعنی حدود دو سال قبل، قیمت استیبل کوین FRAX با ثبات خوبی در سطح یک دلار باقی مانده بدون اینکه انحراف قابل ملاحظه ای داشته باشد. این نشان می دهد که مکانیزم وثیقۀ منحصربه فرد آن به اندازۀ کافی قویست تا بتواند از شوک های سیستماتیک بزرگ مانند سقوط پروتکل ترا در امان باشد. با در نظر گرفتن همۀ این موارد، پروتکل فرکس فایننس یک راه حل ساده به کار گرفته که به نظر می رسد تعادلی بی سابقه ایجاد کرده است: یک پروتکل استیبل کوین که غیرمتمرکز و مقیاس پذیر است و همزمان به اندازۀ کافی امن و قابل اعتماد است.این مقاله صرفا برای اهداف آموزشی ارائه شده است و نباید به عنوان مشاوره ی تجاری و سرمایه گذاری از طرف کوین ایران و نویسندگانش قلمداد شود. منبع 123 برچسب هاFRAXاستیبل کوین